صفوة شروح نهج البلاغة (کتاب)

کتاب «صفوة شروح نهج‌البلاغة»، اثر ارکان التمیمى، مجموعه‌اى از سه شرح برگزیده نهج‌البلاغه: «شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید»، «شرح نهج‌البلاغه شیخ محمد عبده» و «تعلیقات صبحى صالح» است. کتاب حاضر به زبان عربى در یک جلد منتشر شده است. نویسنده انگیزه‌اش از نگارش این اثر را پاسخگویى به نیاز خوانندگان به جمع بودن شروح مختلف نهج‌البلاغه در یک کتاب دانسته است.

ساختار کتاب

کتاب با مقدمه نویسنده درباره کتاب آغاز شده است. پس از آن زندگى شریف رضى(ره) و آثار او به اجمال بررسى شده است. مقدمه سید رضى بر کتاب شریف نهج‌البلاغه نیز بخشى از مطالب کتاب را به خود اختصاص داده است.

نویسنده سپس توجه داده است که از سه نوع خط در چاپ کتاب استفاده شده تا خواننده به راحتى بتواند سه شرح مذکور را از یکدیگر تشخیص دهد.

شیوه ارائه شروح بدین‌ترتیب است که متن نهج‌البلاغه در بالاى صفحه ذکر شده و در ذیل صفحه با ذکر شماره، مطالب شروح برگزیده بدون آنکه اشاره شود که از کدام شرح است و تنها با اختلاف در قلم ارائه شده است.

گزارش محتوا

نویسنده در مقدمه به این نکته اشاره کرده که اگرچه تحقیق اختلاف نسخه‌ها از حوصله این اثر خارج است، اما سعى شده که به مهم‌ترین موارد اختلاف که تأثیر واضحى در معنا داشته اشاره شود.

نویسنده تأکید کرده که عبارات شارحان -جز در موارد اندکى- بدون تعلیقه خود او ارائه شده است؛ که در آن موارد اندک نیز به جهت رعایت در امانت به صورت حاشیه‌اى مستقل آورده شده است.

از اشکالاتى که برخى بر سید رضى(ره) گرفته‌اند، عدم ذکر مصادر و سندهاى نهج‌البلاغه است که نویسنده به جهت رفع بخشى از این ایراد، در بخشى مابین متن و ذیل، به مصادر خطبه‌ها و نامه‌ها اشاره کرده است. در رابطه با حکمت‌ها مصدر هر حکمت در خود متن داخل کروشه ذکر شده است.

نویسنده استفاده از رموز را به سختى انداختن خواننده مى‌داند؛ لذا از ذکر رموز در این اثر خوددارى کرده است. وى همچنین تلاش کرده که با استفاده از سه شرح، شرح واحد و منسجمى به‌دست دهد و گاه از حروف ربط «و» یا «أو» استفاده کرده است؛ البته به اعتراف خود او گاه موفق نبوده، چرا که اسلوب و شیوه شرّاح مختلف بوده و نویسنده هم بناى بر بازى با عبارات آنها را نداشته است.

وضعیت کتاب

در این اثر سعى شده که اشکالات چاپى کتاب به حداقل برسد، از جمله فعالیت‌هاى مفیدى که در این کتاب صورت گرفته این است که فهرست‌هاى فنى در انتهاى کتاب، قید شده که عبارتند از: فهرست‌هاى آیات قرآن کریم، ابیات اشعار، حیوانات، اماکن، و فهرست تفصیلى مطالب.

عدد خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها در سه شرح منتخب نویسنده اختلافاتى با هم دارد که نویسنده این اختلافات را در ضمن فهارس آخر کتاب در جدولى ارائه کرده است.

پانویس

منابع

• ویکی نور